زیر ساخت شهری و روستایی در هشتمین برنامه پنج ساله توسعه کشور ترکیه

مترجم و نویسنده: اباذر جابری

1- سکونت و اسکان در شهر

الف) وضعیت موجود

1605- مطابق برآوردها، روند شهرنشینی در بین سالهای 1995- 2000 ، به رشد 4.7 درصد در سال رسید. و 34.4 میلیون نفر جمعیت شهری موجود سال 1995 در پایان سال 2000 به43.3 میلیون نفر رسید ودر نتیجه نسبت شهرنشینی به 66.4 درصد افزایش یافت.

1606- تعداد 254 سکونتگاه شهری موجود در سال 1995 در سال 2000 به 309 سکونتگاه رسید و بر این اساس حدوداً تعداد 8.9 میلیون نفر به جمعیت سکونتگاههای شهری اضافه گردید.

1607- آغاز افزایش سرعت پدیده شهرنشینی در دهه 50 میلادی در شهرهای بزرگ، موجب تراکم زیاد و توزیع شهری نامتعادل گردید. این وضعیت باعث بوجود آمدن مشکلات مهم در دگرگونی ساختار اجتماعی، اقتصادی شده و نیاز به افزایش سریع سرمایه گذاری ها را موجب گردید.

1608- دوره شهرنشینی در کشور ترکیه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته متفاوت میباشد بدین صورت که فقر شهری در ابعاد بزرگتری بر فقر روستایی ترجیح داده شده و در نتیجه پدیده مهاجرت شکل گرفته است. بطوریکه در پایان سال 2000 از کل جمعیت شهری کشور ترکیه، 23 درصد در شهر استانبول و 44 درصد آن در شهرهای بالای یک میلیون نفر سکونت دارند.

1609- کمبود امکانات خدمات عمومی، زیر ساخت ها و اشتغال و در مقیاس بزرگتر محدودیت ها در سطوح اقتصادی، تواناییها و اطلاعات باعت از بین رفتن ارزشهای حقوقی و قانونی در مناطق شهری شده است.

1610- برخورد جامع با موضوع برنامه ریزی فیزیکی صورت نگرفته است. بطوریکه در اکثر مواقع بخشی از برخوردها در مقیاس مورد نظر صورت نگرفته است.

1611- در پایان سال 1999 آماده سازی 11939 هکتار زمین در 48 منطقه صنعتی جهت 5425 کارخانه به اتمام رسیده و به منظور خدمات دهی به بخش صنعت ارایه گردید. 62 درصد این زمینها واگذار شده، بطوریکه در کل 48 منطقه صنعتی تعداد 3383 کارخانه با رسیدن به مرحله تولید، اشتغال 270800 نفر را ممکن ساخته است.

ب) اهداف، اصول و سیاستها

1612- پیش بینی می شود روند شهرنشینی در دوره برنامه هشتم، به رشد 4.47 درصد در سال برسد. 43.3 میلیون نفر جمعیت شهری برآورد شده سال 2000 انتظار می رود در پایان سال 2005 به 54.7 میلیون نفر برسد و نسبت شهرنشیی به 78 درصد افزایش بیابد.

1613- تعداد سکونتگاهای شهری در سال 2005 به 345 منطقه افزایش پیدا خواهد کرد. و پیش بینی می شود که حدود 11.4 میلیون نفر به جمعیت این سکونتگاهها اضافه بشود.

1614- در طول مدت برنامه، رشد شهرنشینی و تحول اجتماعی به حیات خود ادامه خواهند داد. با هدف جلوگیری از انحطاط فرهنگی و از بین رفتن ارزشهای قانونی، بر اساس چهارچوب تعیین کننده فرهنگ ملی، برای شکل گیری فرهنگ شهر و شهرنشینی فعالیتهای متحول کننده ای انجام خواهد گرفت.

1615- ایجاد مراکز مالی و تجاری دارای زیرساختهایی متناسب، در سطح بین المللی.

1616- توسعه زیرساختهای شهری، حفظ و نگهداری مشخصه های فرهنگی بافت و ویژگیهای گردشگری شهرها.

1617- کمک به تجهیز واحدهای اجرایی با نیروهای کیفی، انجام نوسازی و تقویت مکانیزم های کنترلی.

1618- ایجاد هماهنگی مابین سازمانها و موسسه هایی سرمایه گذار در زیرساختهای فنی و اجتماعی شهرها.

1619- کمک به تسریع روند برنامه ریزی و تثبیت زمینهای واقع شده در مالکیت عمومی.

1620- توجه ویژه به فعال سازی سرمایه گذاری منطقه ای و اهمیت گسترش آن در مناطق صنعتی کشور از نقطه نظر نقش مهم آن در اشتغال، با هدف تأثیر گذاری مثبت صنعتی سازی در توسعه شهری، بدین منظور روند آماده سازی زیرساختها در مناطق صنعتی شهرهای متوسط توسعه داده خواهد شد.

1621-  در مناطق صنعتی، جهت صنایع متوسط آماده سازی زمین انجام خواهد گرفت.

1622- تجمیع صنایع در مقیاس متوسط و بزرگ و ایجاد شهرهای صنعتی با فناوری های پیشرفته.

1633- کمک به ایجاد تأسیسات بازیافت زائدات در مناطق صنعتی به منظور جلوگیری از آلودگیهای محیط زیست.

پ) وضع آئین نامه و قانون

1624-تهیه اصول کامل و جامع برای برنامه ریزی فیزیکی

1625- انجام فعالیتهایی درجهت تعیین اساس و شیوه عمل در ارتباط با ایجاد هماهنگی بین سازمانها و موسسه های سرمایه گذار فعال در برنامه ریزی فیزیکی

1626- تهیه آئین نامه های مورد نیاز جهت سازماندهی اجرای قانون شماره 4562  مناطق صنعتی

جدول شماره 34: رشد جمعیت شهری
	1995	2000	2005	درصد رشد سالیانه
				1995-2000	2000-2005
جمع کل جمعیت ( به هزار نفر)	60500	65300	70222	1.53	1.46
جمعیت شهری (به هزار نفر)	34447	43352	54703	4.70	4.75
درصد نسبت جمعیت شهری به کل جمعیت	56.9	66.4	78.0	-	-
تعداد شهرها	254	309	345	-	-

2- مسکن

الف) وضعیت موجود

1627- بر اساس آمار سال 2000 جمعاً حدود 14.8 میلیون واحد مسکونی در ترکیه موجود میباشد. و مطابق برآوردها 10.2 میلیون واحد مسکونی آن در شهرهای بالای 20000 نفر قرار دارد.

1628- روند افزایش جمعیت در طول دوران برنامه ادامه خواهد یافت. مهاجرت و رشد شهرنشینی و رابطه آن با مشکل مسکن بعنوان بزرگترین شاخص شهرنشینی غیر اصولی، اهمیت خود را از نقطه نظر سیاست های اجتماعی و اقتصادی ادامه خواهد داد.

1629- مطابق برآوردها در طول دوران برنامه هفتم حدود 1.3 میلیون واحد مسکونی ساخته شده است. مشاهده می گردد این تعداد خیلی کمتر از رقم 2,540,000 واحد مسکونی مورد نیاز در دوران برنامه بوده است. لذا پیش بینی می گردد مابه التفاوت آن بصورت مسکن غیر رسمی و آلونک ساخته شده باشد. بر اساس منابع وزارت توسعه مسکن ترکیه در طول دوره 1995-1999 ، از کل واحدهای دارای تسهیلات بانکی، تعداد 185379 واحد به اتمام رسیده که این تعداد  تنها 14 درصد واحد های ساخته شده را شامل می شود.

1630- در طول دوران برنامه هفتم از جمع کل تشکیل سرمایه ثابت، سهم ارزش جاری بخش مسکن در  سال 1995 حدود 37.3 درصد بوده و در سال 2000 این رقم به 31.1 درصد رسید. سهم ارزش جاری بخش مسکن از جمع تشکیل  سرمایه ثابت عمومی در سال 1995 حدود 1.4 درصد و در سال 2000 این رقم 2.1 درصد شده است، سهم ارزش جاری بخش مسکن از جمع تشکیل سرمایه ثابت خصوصی در سال 1995 حدود 45.1 درصد و در سال 2000 این رقم به 43.0 درصد رسیده است.

1631- مقرر بود تعداد 43131 واحد مسکونی شروع شده توسط وزارت توسعه مسکن در سال 1990 تا سال 2000 به پایان برسد. بر اساس منابع اطلاعاتی این وزارتخانه تاکنون تعداد واحد بیشتری ساخته و به بازار عرضه شده است با این حال نیاز به هدایت وآماده سازی زیرساخت منابع زمین ادامه دارد.

1632- عدم توان تأمین کامل نیاز مسکن باعث گردید تا کمبود آن بوسیله مسکن غیر رسمی تأمین شود. از سال 1984 به این طرف بعلت کمبود اطلاعات ناشی از عدم سرشماری این نوع واحدها اطلاعات کاملی ازآمار تعداد مسکن غیر رسمی در دست نمی باشد.

1633- در سه شهر بزرگ کشور ترکیه وجود قریب به دو میلیون مسکن غیر رسمی تخمین زده میشود. این نوع ساخت سرپناه در سطح کل کشور ، باعث تخریب استانداردهای کیفی ساختمانها و محیط زیست شهرها گردیده، بویژه ساختمانهای نامناسب و بدون نظارت، کار پیشگری در مقابل حوادثی از قبیل سیل، زلزله و آتش سوزی را دچار مشکل کرده است.

1634- زلزله های سال 1999 در منطقه مرمره و بلو- دوزجه (Bolu- Düzce) باعث ایجاد خسارات مالی و جانی فراوانی شد. 18373 نفر در نتیجه وقوع این دو زلزله جان باختند، تعداد 48901 نفر نیز زخمی شدند. به 93010 واحد مسکونی و 15165 واحد تجاری صد در صد تخریب و یا خسارت سنگین وارد گردید. 104440 واحد مسکونی، 16120 واحد تجاری در حد متوسط و 113283 واحد مسکونی، 14656 واحد تجاری در حد کم خسارت دیدند.

1635- آئین نامه ضوابط قانونی در خصوص نظارت ساختمانی با شماره 595 در تاریخ 10 آوریل سال 2000 جهت اجرا ابلاغ گردید.

1636- بعد از زلزله های مرمره و بلو- دوزجه (Bolu- Düzce)، فعالیتهای ساخت مسکن و زیرساختها بهمراه تسهیلات وام خارجی بعنوان بحث های روز مطرح بود. در نتیجه فعالیتهای ضروری جهت ساخت 42761 مسکن دائمی برای خسارت دیدگان انجام شد که هنوز این آمار محقق نگردیده است. بعلاوه تحت برنامه کمک به ساخت مسکن توسط خود صاحبان خانه، دو میلیارد لیره جهت 5867 نفر پرداخت شد و برنامه ریزی کمک شش میلیارد لیره ای برای 9729 نفر از خسارت دیدگان در حال انجام است. برنامه ریزی ساخت جمعاً 41813 واحد مسکونی پیش ساخته توسط وزارت آبادانی و مسکن ترکیه بهمراه کمک های اهدایی بخش خصوصی صورت گرفت که در ماه می سال 2000 تعداد 39693 واحد به اتمام رسیده و به 38431 نفر آسیب دیده واگذار شده است. و ساخت تعداد 2120 واحد مسکونی پیش ساخته ادامه دارد.

ب) اهداف، اصول و سیاستها

1637- در دوران برنامه هشتم، ساخت تعداد 2714000 واحد مسکن جدید بر اساس افزایش جمعیت در شهرهای بالای 20000 نفر مورد نیاز خواهد بود. ضمناً نیاز انباشته شده ناشی از سوانح و تجدید بنا در هر سال 72200 واحد مسکونی بوده که در طول پنج سال جمعاً 361000 واحد خواهد شد. با این وضعیت، جمع کل مسکن مورد نیاز ناشی از رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت به همراه نوسازی و بازسازی سوانح در طول برنامه  3075000 میباشد.

1638- بهبود وتوسعه شیوه های مختلف تأمین منابع مالی با هدف حل مشکل مسکن گروههای کم درآمد و تشویق سازندگان و تولید کنندگان مسکن.

1639- توسعه و بهبود ماشین آلات، روشهای اجرایی و نظارتی مؤثر، به همراه شیوه های اصولی ساخت و ساز و عرضه زمین مطابق با برنامه های متکی بر اصول علمی در فضاهای شهری.

1640- انجام هدایتهایی جهت آماده سازی زیر ساختهای منابع عمومی برای تهیه زمینها ، به منظور کسب یک راه حل مناسب برای مشکل سرپناه در شهرها.

1641- اتخاذ تدابیر پیشگیرانه به منظور جلوگیری از احداث سرپناه غیر رسمی و آلونک

1642- کنترل سختگیرانه انطباق مصالح ساختمانی مورد استفاده با استانداردها در مرحله ساخت و بهبود روش کنترل کیفی و تعمیم بکارگیری آن در طول مدت ساخت.

1643- توسعه امکانات آموزش گسترده جهت تربیت نیروهای کیفی با هدف ایجاد توانایی تولید با کیفیت مسکن در مراحل مختلف ساخت

1644- حفظ ارزشهای فرهنگی و اجتماعی، بافت طبیعی و تاریخی، توسعه استانداردهای محیطی و ساختمانی در بعد امنیت، بهداشت، کیفیت و مقرون به صرفه بودن.

1645- تشکیل یک پایگاه اطلاعاتی بر مبنای سیستم های علم جغرافیا در ارتباط با شهرنشینی و مسکن

پ) وضع آئین نامه و قانون

1646- سازماندهی مجدد سیستم بانکها و تشکیل مؤسسات اعتباری فعال در بخش مسکن از طریق بازار سرمایه به منظور تأمین منابع کافی جهت عرضه و تقاضای مسکن

1647- تدوین مجدد آئینامه ساختمانی شماره 3194 جهت پیشگیری و جلوگیری ازساخت آلونک ها. اقدام به انجام هماهنگی مسئولیتهای طراحی، اجرا و نظارت و ملاک ضمانت اجرایی و مراحل آن با استانداردهای اتحادیه اروپا.

1648- تشکیل یک وزارتخانه متولی مسکن و اسکان شهری با توجه به مسئولیت مهم مدیریت محلی در خصوص مشکلات شهرنشیی و ضرورت مدیریت مرکزی به انجام سازماندهی برای استقرار  مکانیزم نظارتی، و فراهم نمودن زیرساختهای حقوقی و نهادهای مورد نیاز.

1649- تدوین مجدد قانون مالکیت مشاع بنحوی که مدیریت فضای باز مجموعه های مسکونی را نیز در بگیرد.